Co jest najczęstszą przyczyną anemii z niedoboru żelaza?
Objawy, mogące sugerować anemię to: bladość skóry oraz śluzówek, zmęczenie, drażliwość i osłabienie. Jeśli zauważysz u dziecka powyższe symptomy, skonsultuj się z lekarzem. Przyczyny anemii są różne. Braki żelaza przeważnie spowodowane są niewłaściwą dietą, ubogą w produkty mięsne i roślinne (np. nasiona roślin strączkowych, pełnoziarniste produkty zbożowe), zawierające żelazo. Mogą być także związane z nadmiarem spożywania przetworów mlecznych, gdyż te ograniczają wchłanianie żelaza z układu pokarmowego. Błędy żywieniowe prowadzące do niedokrwistości wynikają nie tylko z niewystarczającej ilości żelaza. Niedoborom żelaza sprzyja również niska biodostępność tego pierwiastka, która zależy przede wszystkim od jego pochodzenia. Uznaje się, że żelazo pochodzące z pokarmów mięsnych i odzwierzęcych (czyli żelazo hemowe) jest znacznie lepiej wchłaniane przez organizm niż z pokarmów roślinnych. Przy czym istnieją sposoby na to, aby poprawić przyswajalność żelaza z produktów roślinnych. Istotne jest, aby posiłki bogate w żelazo niehemowe zawierały też produkty bogate w witaminę C, która ułatwia jego wchłanianie. Ważne jest też, aby pamiętać o składnikach, które sprawiają, że żelazo wchłania się gorzej. Należą do nich m.in. tanina obecna w herbacie, fosforany i duże ilości błonnika pokarmowego [1]. Warto wspomnieć o tym, że niedobór żelaza może wynikać również z błędów żywieniowych, które prowadzą do niedoboru kwasu foliowego, witaminy A i/lub B12. W związku z tym warto zwrócić uwagę czy w codziennym jadłospisie występują produkty będące źródłem kwasu foliowego, witaminy A i B12. Należą do nich m.in. zielone warzywa liściaste, pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa i owoce w kolorze żółtym, pomarańczowym i czerwonym, a także fermentowane produkty mleczne. Niedobory żelaza związane z błędami dietetycznymi to jednak tylko jedna z przyczyn powstawania niedokrwistości. Łagodna postać anemii u dzieci może rozwinąć się także na skutek przebytej infekcji. Zahamowanie produkcji krwinek czerwonych jest na szczęście przejściowe i po kilku tygodniach organizm powinien powrócić do równowagi, zaleca się jednak obserwację dziecka w tym okresie i suplementację preparatami z żelazem, a po miesiącu wykonanie ponownej morfologii krwi. Źle zbilansowana dieta, niska biodostępność żelaza czy infekcje to nie jedyne przyczyny niedokrwistości. Objawy anemii mogą pojawić się również w przypadku różnych chorób. Przykładem są nieswoiste zapalenia jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego) czy celiakia, powodujące zaburzone wchłanianie żelaza. Wśród przyczyn anemii wymienia się również zwiększoną utratę krwi na skutek:- urazów,
- zabiegów chirurgicznych,
- krwawień z przewodu pokarmowego, dróg rodnych w przypadku chorób nerek czy układu oddechowego (anemia u dziecka może być spowodowana przewlekłym krwiopluciem);
Jak rozpoznać anemię u dziecka?
Niedokrwistość nie ujawnia się od razu, stąd diagnoza na własną rękę bez badania morfologii krwi jest utrudniona. Możesz ją jednak podejrzewać gdy dziecko od dłuższego czasu jest blade, apatyczne, nie ma apetytu, rozwija się wolniej od rówieśników i często choruje. Charakterystycznym objawem jest bladość śluzówek – dobrze widać to na wargach oraz spojówkach oczu, gdy odwróci się powieki od wewnętrznej strony - jest to jeden z bardziej charakterystycznych objawów anemii. Niedobór żelaza możesz podejrzewać również, gdy widoczne jest osłabienie kondycji włosów. Niedobór żelaza może również prowadzić do szeregu innych problemów ze zdrowiem, w tym przede wszystkim do osłabienia odporności, gdyż jest to pierwiastek wpływający na funkcjonowanie limfocytów. Do innych niepokojących symptomów zaliczamy też występowanie napadów bezdechu, zakrzepicę, zmiany w nabłonku (np. zajady). Oprócz tego może rozwijać się pica, czyli zaburzenie polegające na spożywaniu substancji niejadalnych - w przypadku anemii są to m.in. ziemia, surowa skrobia, lód[3]. Inne towarzyszące niedokrwistości objawy to: kołatanie serca, problemy z koncentracją, senność i skłonność do depresji. Nie zawsze występują wszystkie jednocześnie, ale jeśli podejrzewasz anemię u dziecka zwróć się do pediatry, aby wykonał badania krwi – to najskuteczniejszy sposób na zdiagnozowanie choroby. Anemia u dzieci z powodu braku żelaza powoduje też ogólne osłabienie organizmu, senność i apatię, częste bóle i zawroty głowy, szybkie męczenie się, zwiększone pragnienie (głównie u niemowląt)[3].Rozpoznanie niedoboru żelaza na podstawie badań laboratoryjnych krwi
Jak lekarz rozpoznaje niedobór żelaza u dziecka? Podstawowym badaniem diagnostycznym jest morfologia krwi. W przypadku anemii z niedoboru żelaza w wynikach widoczne jest:- zmniejszone stężenie hemoglobiny (skrót Hgb lub Hb),
- zmniejszenie liczby krwinek czerwonych (skrót RBC).
Powikłania po długotrwałej anemii
Anemia objawy wykazuje dość późno, ponieważ jest to choroba o powolnym początku i przewlekłym charakterze. Im wcześniej zostanie rozpoznana, tym większe szanse na podjęcie stosownego leczenia i przeciwdziałanie poważniejszym konsekwencjom zdrowotnym. Długotrwała niedokrwistość może powodować wiele powikłań, takich jak m.in.:- zaburzenia wzrostu i pokwitania,
- obniżona aktywność motoryczna,
- problemy z koncentracją,
- kłopoty w nauce,
- zaburzenia kardiologiczne: tachykardia, kardiomegalia[4].
Profilaktyka niedoboru żelaza
Co zrobić, aby leczenie niedokrwistości nie było konieczne? W ramach profilaktyki warto zadbać o to, żeby w diecie dziecka pojawiły się produkty zawierające żelazo i składniki, które zwiększają przyswajalność żelaza. Aby stężenie żelaza we krwi było w normie zaleca się regularne spożywanie:- kaszy gryczanej,
- pełnoziarnistego pieczywa,
- orzechów,
- pestek i nasion (np. nasion chia),
- nasion roślin strączkowych,
- chudych gatunków mięs (w tym raz na jakiś czas mięsa czerwonego),
- jajek,
- ryb.
