Alergia pokarmowa u dzieci to coraz częściej diagnozowany problem. Pojawiają się wówczas nieprzyjemne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, oddechowego czy krążenia — w skrajnych przypadkach nawet zagrażające zdrowiu czy życiu (dotyczy to przede wszystkim wstrząsu anafilaktycznego). Jeśli podejrzewasz alergię pokarmową u dziecka, skonsultuj się z lekarzem. Leczenie alergii pokarmowej (najczęściej jest to dieta eliminacyjna) jest ważne, gdyż bez tego może dojść do poważnych zaburzeń w prawidłowym rozwoju.
Alergia pokarmowa u dzieci — przyczyny
Zanim przedstawimy najczęściej uczulające produkty, warto wyjaśnić, czym jest alergia i jak do niej dochodzi. Alergia pokarmowa jest nieprawidłową reakcją układu immunologicznego na określony składnik diety. Po spożyciu pokarmu, który go zawiera, dochodzi do błędnej reakcji i natychmiastowej mobilizacji ze strony układu odpornościowego. Pojawiają się dolegliwości ze strony układu pokarmowego, ale nie tylko, gdyż objawy alergii pokarmowej mogą ujawniać się też ze strony układu oddechowego czy układu krążenia.Warto przy tym podkreślić, że alergia i nietolerancja pokarmowa to dwie różne rzeczy. Nietolerancja spowodowana jest brakiem enzymów trawiących jakiś składnik pokarmu (np. nietolerancja laktozy). W tym przypadku nie dochodzi jednak do reakcji układu odpornościowego. Niemniej objawy nietolerancji pokarmowej bywają dość podobne do alergii.
Jakie przyczyny może mieć alergia pokarmowa?
- Genetyka i dziedziczność: większe ryzyko wystąpienia alergii pokarmowej stwierdza się u dzieci, których rodzice lub rodzeństwo mają alergię pokarmową, astmę, egzemę czy katar sienny. Tłumaczy się to tym, że pewne geny mogą wpływać na sposób, w jaki układ immunologiczny reaguje na określone białko w pokarmach.
- Ekspozycja na alergeny: zgodnie z tzw. teorią higieniczną zbyt sterylne środowisko w dzieciństwie może zwiększać ryzyko alergii poprzez niewystarczającą ekspozycję na różnorodne antygeny. Ponadto obserwuje się, że alergia pokarmowa może być związana ze zbyt wczesnym lub późnym wprowadzeniem pewnych pokarmów do diety dziecka.
- Niedojrzałość układu immunologicznego: alergia pokarmowa u niemowląt może być spowodowana tym, że ich układ immunologiczny nie jest jeszcze w pełni rozwinięty. W takiej sytuacji pojawia się nieprawidłowa reakcja układu immunologicznego na niektóre produkty.
Objawy alergii pokarmowej u dzieci: wysypka, biegunka, nudności
Alergia pokarmowa może wywołać objawy o różnym charakterze — od łagodnej wysypki i świądu, aż po ostry wstrząs anafilaktyczny, wymagający natychmiastowej interwencji lekarskiej. Tak skrajne przypadki są jednak rzadkie, a do nadwrażliwości na alergen dochodzi najczęściej dopiero po kilkukrotnym kontakcie.W przypadku alergii pokarmowej objawy pojawiają się bezpośrednio po zjedzeniu określonego pokarmu. Charakterystyczne objawy alergii pokarmowej to m.in.:
- wysypki alergiczne (często przekształca się w atopowe zapalenie skóry),
- zaczerwienienie skóry,
- zmiany skórne w postaci pokrzywki,
- swędzenie skóry,
- wymioty, nudności, biegunka,
- kolkowy ból brzucha,
- obrzęk jamy ustnej,
- obrzęk naczynioruchowy,
- zaburzenia oddychania.
Najczęściej uczulające produkty spożywcze (główne alergeny pokarmowe)
Jajka
Mleko
Występowanie alergii na białko mleka krowiego jest o tyle uciążliwe, że mleko, podobnie jak jajka, znajduje się w wielu produktach spożywczych. Silne reakcje alergiczne wymagają rozsądnej i przemyślanej zmiany diety. Mleko krowie i przetwory mleczne to dobre źródło dobrze przyswajalnego wapnia, należy więc zastąpić je innymi produktami bogatymi w ten pierwiastek, aby nie doszło do niedoborów pokarmowych.
Orzechy
Zboża
Owoce
Jak leczyć alergię pokarmową?
Jeśli zauważysz, że u dziecka występuje nieprawidłowa reakcja organizmu w odpowiedzi na spożyty pokarm, np. zwracanie pokarmu, biegunki, reakcje skórne itd., nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Tego typu dolegliwości, nawet łagodne, mogą być nie tylko uciążliwe dla dziecka, ale również niebezpieczne dla jego zdrowia. Rozpoznanie choroby początkowo zaczyna się na obserwacji objawów i wywiadzie lekarskim. W diagnostyce alergii pokarmowej stosuje się najczęściej bezpieczne i nie powodujące dyskomfortu testy skórne.Należy przy tym dodać, że niekiedy dochodzi do tzw. reakcji krzyżowych. Dochodzi wówczas do sytuacji, w których dziecko wykazuje objawy nie tylko na podstawowy alergen pokarmowy, ale również na inne, które są do niego podobne budową. Przykładowo, u dziecka uczulonego na mleko krowie mogą pojawiać się objawy również po spożyciu mleka koziego.
W przypadku wystąpienia objawów alergii pokarmowej można podać dziecku leki przeciwhistaminowe. W dłuższej perspektywie najczęściej konieczne jest stosowanie diety eliminacyjnej. Obecnie dostępne są też metody eksperymentalne leczenia alergii pokarmowej u dzieci, chociaż nie każdy pacjent może być nimi objęty.
Alergia pokarmowa u niemowląt – dieta eliminacyjna
Dieta eliminacyjna stanowi element leczenia przyczynowego alergii pokarmowej. Polega na wyeliminowaniu z jadłospisu jednego (lub kilku w zależności od potrzeb) składnika pokarmowego. Tym samym przyczynia się do ustąpienia objawów związanych z alergią pokarmową (np. dolegliwości ze strony układu oddechowego).Tego typu dietę dobiera się w zależności od rozwoju dziecka, objawów, zaawansowania procesu alergicznego, testów laboratoryjnych, próby eliminacji, oceny rodzaju szkodliwego pokarmu (lub jego składników), a także okresowej oceny skuteczności stosowania takiej metody leczenia.
Prawidłowo zbilansowana dieta eliminacyjna powinna zawierać wszystkie składniki niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka. W leczeniu alergii u niemowląt stosuje się odpowiednio zbilansowane diety mlekozastępcze, które zawierają hydrolizaty białek serwatkowych lub kazeiny, o znacznym stopniu hydrolizy, a także białko soi, preparaty zawierające jedynie mieszaninę wolnych aminokwasów lub homogenaty mięsne.
Objawy alergii mogą być przez pewien czas łączone z innymi przyczynami. Jednak, jeśli bóle brzucha, zmiany skórne lub inne niepokojące objawy nie znikają warto skonsultować je z lekarzem. Konieczne może być wprowadzenie diety eliminacyjnej i/lub leczenia farmakologicznego.