Anemia u dziecka - objawy i sposoby leczenia

Przyczyny anemii u dzieci

Objawy, mogące sugerować anemię to: bladość skóry oraz śluzówek, zmęczenie, drażliwość i osłabienie. Jeśli zauważysz u dziecka powyższe symptomy, skonsultuj się z lekarzem. Braki żelaza przeważnie spowodowane są niewłaściwą dietą, ubogą w produkty mięsne i roślinne, zawierające żelazo. Mogą być także związane z nadmiarem spożywania przetworów mlecznych, gdyż te ograniczają wchłanianie żelaza z układu pokarmowego.

Błędy żywieniowe prowadzące do niedokrwistości wynikają nie tylko z niewystarczającej ilości żelaza, ale i jego niskiej biodostępności. Biodostępność tego pierwiastka zależy przede wszystkim od jego pochodzenia, gdyż uznaje się, że żelazo pochodzące z pokarmów mięsnych i odzwierzęcych jest znacznie lepiej wchłaniane przez organizm niż z pokarmów roślinnych. Istotna jest też obecność w produktach żywieniowych czynników ułatwiających wchłanianie (np. witamina C) lub hamujących absorpcję (np. tanina w herbacie, zbyt duże ilości błonnika, fosforany)^[1].

Niedobory żelaza związane z błędami dietetycznymi to jednak tylko jedna z przyczyn powstawania niedokrwistości. Łagodna postać anemii u dzieci może rozwinąć się także na skutek przebytej infekcji. Zahamowanie produkcji krwinek czerwonych jest na szczęście przejściowe i po kilku tygodniach organizm powinien powrócić do równowagi, zaleca się jednak obserwację dziecka w tym okresie i suplementację preparatami z żelazem, a po miesiącu wykonanie ponownej morfologii krwi.

 

Jak rozpoznać anemię u dziecka?

Niedokrwistość nie ujawnia się od razu, stąd diagnoza na własną rękę bez badania morfologii krwi jest utrudniona. Możesz ją jednak podejrzewać gdy dziecko od dłuższego czasu jest blade, apatyczne, nie ma apetytu, rozwija się wolniej od rówieśników i często choruje. Charakterystycznym objawem jest bladość śluzówek – dobrze widać to na wargach oraz spojówkach oczu – jeśli powieki od wewnętrznej strony jest to jeden z bardziej charakterystycznych objawów anemii.

Niedobór żelaza może również prowadzić do szeregu innych problemów ze zdrowiem, w tym przede wszystkim osłabienia odporności, gdyż jest to pierwiastek wpływający na funkcjonowanie limfocytów. Do innych niepokojących symptomów zaliczamy też występowanie napadów bezdechu, zakrzepicę, zmiany w nabłonku (np. zajady). Oprócz tego może rozwijać się pica, czyli zaburzenie polegające na spożywaniu substancji niejadalnych - w przypadku anemii są to m.in. ziemia, surowa skrobia, lód^[2].

Inne towarzyszące niedokrwistości objawy to: wysuszone, łamliwe włosy, kołatanie serca, problemy z koncentracją, senność i skłonność do depresji. Nie zawsze występują wszystkie jednocześnie, ale jeśli podejrzewasz anemię u dziecka zwróć się do pediatry, aby wykonał badania krwi – to najskuteczniejszy sposób na zdiagnozowanie choroby.

Anemia u dzieci z powodu braku żelaza powoduje też ogólne osłabienie organizmu, senność i apatię, częste bóle i zawroty głowy, szybkie męczenie się, zwiększone pragnienie (głównie u niemowląt)^[3]. 

Powikłania po długotrwałej anemii

Anemia objawy wykazuje dość późno, ponieważ jest to choroba o powolnym początku i przewlekłym charakterze. Im wcześniej zostanie rozpoznana, tym większe szanse na podjęcie stosownego leczenia i przeciwdziałanie poważniejszym konsekwencjom zdrowotnym. Długotrwała niedokrwistość może powodować wiele powikłań, takich jak m.in.:

• zaburzenia wzrostu i pokwitania,
• obniżona aktywność motoryczna,
• problemy z koncentracją,
• kłopoty w nauce,
• zaburzenia kardiologiczne: tachykardia, szmery skurczowe nad sercem, kardiomegalia^[4].

Leczenie anemii u dziecka

Łagodne postacie niedokrwistości najlepiej wyrównać odpowiednią dietą bogatą w żelazo, witaminę B12 i kwas foliowy. Dla niemowlaków dobrym źródłem powyższych składników są mleka modyfikowane i kaszki. Im dziecko starsze, tym bardziej urozmaiconej diety potrzebuje: mięso, ryby i żółtko jaja – to produkty, które należy stopniowo wprowadzać do jadłospisu malucha. Dobrym źródłem żelaza są rośliny strączkowe w połączeniu z owocami i warzywami bogatymi w witaminę C.

Jeśli objawy anemii nie ustępują mimo stosowania urozmaiconego menu, bogatego w żelazo, wit. B12 i kwas foliowy, należy zwrócić się do pediatry, który w razie potrzeby przypisze odpowiedni preparat z żelazem. Dla dodatkowego wzbogacenia diety, można zastosować preparat wielowitaminowy Sanostol przeznaczony dla dzieci. Jest to suplement diety, który w bezpieczny sposób uzupełnia niedobory składników w pożywieniu.

Zaawansowana postać anemii wymaga kompleksowego leczenia z zastosowaniem preparatów żelaza, które w większości przyjmowane są doustnie. Dziecko powinno je stosować regularnie i zgodnie z zaleceniami lekarza bądź producenta, gdyż ma to istotny wpływ na skuteczność terapii. Leczenie trwa średnio 4-6 miesięcy, przy czym w początkowej fazie organizm zużywa żelazo „na bieżąco” do produkcji krwinek. Przy przyjmowaniu preparatów żelaza u dziecka może występować skłonność do zaparć, a także zmiana konsystencji i koloru kału (ciemne zabarwienie). Jest to jednak całkowicie prawidłowe zjawisko, które ustąpi po zakończeniu terapii. Dobra wiadomość jest taka, że anemia z powodu niedoboru żelaza jest całkowicie wyleczalna^[5].

Źródło:

^[1]  Janczak M., Janczak A., Anemia z niedoboru żelaza u dzieci – o czym warto pamiętać, Nowa Pediatr 2019; 23(4): 123-128, Wyd. Borgis, s. 125, https://doi.org/10.25121/NP.2019.23.4.123 [dostęp: 18.08.2021]

^[2] Tamże, s. 125.

^[3] Tamże, s. 125.

^[4] Tamże, s. 123.

^[5] Karlikowska M., Niedokrwistość z niedoboru żelaza u dzieci, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/choroby-krwi/152182,niedokrwistosc-z-niedoboru-zelaza, [dostęp: 18.08.2021]