Bakterie kwasu mlekowego to drobnoustroje, które wytwarzają kwas mlekowy. Zaliczają się do tzw. dobrych bakterii, ponieważ nie mają niekorzystnego wpływu na organizm i nie są przyczyną infekcji. Jest wręcz odwrotnie – pomagają wzmocnić odporność i nie tylko! Sprawdź, jakie jeszcze działanie wykazują tego typu bakterie i gdzie ich szukać?

Czym są bakterie kwasu mlekowego?

Bakterie kwasu mlekowego (inaczej laktobakterie) to mikroorganizmy, które naturalnie występują w organizmie człowieka.

Do bakterii kwasu mlekowego należą Gram-dodatnie ziarniaki, a także pałeczki z rodzaju Lactobacillus, Weisella, Vagococcus, Lactococcus, Oenococcus, Tetragenococcus, Streptococcus, Leuconostoc, Pediococcus, Carnobacterium i Enterococcus. Zaliczają się do nich również bakterie z rodzaju Bifidobacterium.

Wszystkie z wymienionych wykazują zdolność do wytwarzania kwasu mlekowego (stąd nazwa "bakterie kwasu mlekowego"). Jednak tylko niektóre szczepy z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium oddziałują w korzystny sposób na organizm człowieka.

Jakie funkcje pełnią bakterie kwasu mlekowego?

Bakterie kwasu mlekowego jak sama nazwa mówi wytwarzają kwas mlekowy (łac. acidum lacticum), który jest jednym z rodzajów kwasów alfa-hydroksylowych – inaczej kwasów AHA. Ze względu na liczne cenne właściwości znajduje zastosowanie zarówno w przemyśle spożywczym, jak i farmaceutycznym oraz kosmetycznym. Co to za właściwości?

Kwas mlekowy – właściwości

Kwas mlekowy wykazuje szereg różnych właściwości. Oto kilka z nich.
  • Właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybicze.
  • Właściwości przeciwzapalne, które sprawiają, że jest polecany w infekcjach i chorobach przewlekłych, którym towarzyszy stan zapalny.
  • Właściwości wspierające florę bakteryjną – pałeczki kwasu mlekowego mają korzystny wpływ na mikrobiom jelitowy, a tym samym na funkcjonowanie układu pokarmowego i modulowanie zjawisk immunologicznych (m.in. wyciszanie reakcji nadwrażliwości, modulację odpowiedzi układu immunologicznego na potencjalne patogeny).
Produkty z kwasem mlekowym znajdują również szerokie zastosowanie w kosmetyce. Wynika to z tego, że jest to związek o właściwościach keratolitycznych i nawilżających. Ponadto wspomaga produkcję kolagenu, dzięki czemu poprawia elastyczność i jędrność skóry.

Bakterie kwasu mlekowego – ważne dla zdrowia maluszka już od pierwszych dni życia

Termin "mikrobiom" pojawił się po raz pierwszy w 2001 roku – oznacza zespół drobnoustrojów, które zasiedlają organizm człowieka. Lokalizują się one w różnych miejscach m.in. przewodzie pokarmowym, układzie rozrodczym i skórze. Najbardziej zróżnicowany i najliczniejszy jest mikrobiom przewodu pokarmowego. Szacuje się, że w jelitach żyje aż 100 bilionów bakterii!

Jednak nie wygląda to tak, że człowiek od razu rodzi się z "zestawem" drobnoustrojów. W przypadku zdrowego dziecka mikrobiom jelitowy kształtuje się w ciągu 1000 pierwszych dni życia.

Bakterie produkujące kwas mlekowy a odporność dziecka

Większość dobroczynnych bakterii zasiedla przewód pokarmowy. Co nie oznacza, że mają one korzystny wpływ wyłącznie na ten układ. Pierwsze 1000 dni życia, czyli okres kształtowania się mikrobiomu jelitowego maluszka, jest decydującym momentem dla prawidłowego rozwoju układu immunologicznego i tolerancji immunologicznej. Wynika to z tego, że większość komórek układu immunologicznego niemowlęcia znajduje się w jelicie (jest to tkanka limfatyczna przewodu pokarmowego – GALT).

Istnieją różne czynniki, które wpływają na kształtowanie się mikrobiomu jelitowego: rodzaj porodu, sposób karmienia dziecka, a także różne czynniki zewnętrzne. Tu pojawia się pytanie, jak wspomóc prawidłowy rozwój mikrobiomu jelitowego dziecka?

Źródła bakterii kwasu mlekowego dla dzieci i nie tylko

Kwas mlekowy jest naturalnie wytwarzany przez bakterie bytujące w różnych miejscach organizmu. Jednak ze względu na działanie różnych niekorzystnych czynników może dojść do ich niedoboru. Jak temu zapobiec? Po pierwsze unikać czynników, które mają niekorzystny wpływ na florę bakteryjną.

Po drugie warto sięgać po suplementy diety z bakteriami kwasu mlekowego. Jednak najpierw należy sprawdzić, czy są odpowiednie już od 1. dnia życia. Poza tym trzeba pamiętać, że właściwości bakterii kwasu mlekowego są szczepozależne. Nie każda z nich wykazuje takie samo działanie. Jeśli szukasz szczepu, który wspomoże rozwój mikrobiomu jelitowego już od pierwszych dni życia, zwróć uwagę na Lacticaseibacillus rhamnosus GG ATCC 53103. Jest to najlepiej przebadany szczep bakterii kwasu mlekowego.

W przypadku starszych dzieci, nastolatków i osób dorosłych warto pamiętać też o naturalnych źródłach bakterii kwasu mlekowego, które można włączyć do diety. Pałeczki kwasu mlekowego znajdują się w fermentowanych przetworach mlecznych (maślance, kefirze, jogurcie naturalnym), kiszonkach, naturalnie fermentowanym occie jabłkowym, kombuchy czy kwasie chlebowym.

Przyczyny i objawy niedoboru bakterii kwasu mlekowego

Czynnikami, które mają negatywny wpływ na florę bakteryjną są:
  • niezdrowa dieta bogata w wysoko przetworzone produkty, cukier dodany i uboga w błonnik pokarmowy;
  • używki (alkohol, papierosy);
  • stres;
  • długotrwałe stosowanie antybiotyków;
Po czym poznać niedobór bakterii kwasu mlekowego? Objawia się on m.in. osłabieniem odporności i częstszymi infekcjami, częstymi dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, nawracającymi infekcjami intymnymi w przypadku kobiet, zmianami skórnymi, a także ciągłym uczuciem zmęczenia.

Zastosowanie bakterii kwasu mlekowego w przemyśle spożywczym i kosmetycznym

Kwas mlekowy wykorzystywany jest nie tylko w przemyśle farmaceutycznym, ale i spożywczym oraz kosmetycznym. Co to oznacza w praktyce?

Przemysł spożywczy

Bakterie kwasu mlekowego rozkładają laktozę (czyli cukier mleczny) na dwutlenek węgla i kwas mlekowy. Dzięki temu nadają charakterystyczny zapach i smak fermentowanym produktom mlecznym.

Kwas mlekowy odpowiada nie tylko za niepowtarzalny smak fermentowanych produktów mlecznych. Ze względu na właściwości bakteriobójcze i bakteriostatyczne jest stosowany również jako naturalny konserwant. Ponadto używa się go jako regulatora kwasowości w produktach spożywczych, takich jak: dżemy, napoje, sosy i konserwy.

Przemysł kosmetyczny

Kwas mlekowy występuje w kosmetykach przeznaczonych do pielęgnacji skóry z różnymi potrzebami. Znaleźć go można m.in. w preparatach złuszczająco-nawilżających. Regularne stosowanie kosmetyków tego typu pomaga pozbyć się warstwy martwego naskórka i zwiększyć efektywność pozostałych zabiegów pielęgnacyjnych.

Jego silne działanie złuszczające znajduje zastosowanie również w produktach do pielęgnacji stóp. Szczególnie tych, które poleca się przy odciskach na stopach czy zrogowaciałych piętach (razem z innymi składnikami np. kwasem salicylowym pomaga zmiękczyć naskórek i pozbyć się tego typu problemów).

Kwas mlekowy ma również właściwości antyoksydacyjne – chroni komórki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników i zapobiega przedwczesnemu starzeniu skóry. Tym samym znajduje zastosowanie w kosmetykach przeciwzmarszczkowych.

Bakterie, które wytwarzają kwas mlekowy mają też pozytywny wpływ na pH pochwy, a tym samym zmniejszają ryzyko infekcji. W związku z tym są składnikiem kosmetyków do higieny intymnej.

Bakterie kwasu mlekowego to doskonały przykład na to, że nie każda bakteria działa niekorzystnie i jest przyczyną infekcji. Czasami jest wręcz odwrotnie – pałeczki wytwarzające kwas mlekowy mają korzystny wpływ na zdrowie. Warto szukać ich w produktach spożywczych a w razie potrzeby również w suplementach diety.

Źródło:
  1. Kubiszewska, Izabela, et al. "Bakterie kwasu mlekowego i zdrowie: czy probiotyki są bezpieczne dla człowieka?." Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 68 (2014): 1325-1334.
  2. Rolfe, Rial D. "The role of probiotic cultures in the control of gastrointestinal health." The Journal of nutrition2 (2000): 396S-402S.