Dużo mówi się o tym, że witamina D jest ważna w profilaktyce osteoporozy, więc powinna być suplementowana przez osoby dorosłe. Jednak tak naprawdę warto pomyśleć o znaczeniu witaminy D i suplementacji znacznie wcześniej – najlepiej już od momentu, gdy dziecko przyjdzie na świat. Dlaczego jest to tak ważne? Jak podawać witaminę D najmłodszym dzieciom?

Witamina D – dlaczego Twoje dziecko jej potrzebuje?

Witamina D jest niezbędna do wzrostu, rozwoju i funkcjonowania organizmu dziecka. Pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu wapnia – zwiększa wchłanianie tego pierwiastka w jelitach i pobudza reabsorbcję z nerek. Dodatkowo stymuluje osteoblasty (inaczej komórki kościotwórcze) do wzrostu. To wszystko sprawia, że ma niezwykle ważny wpływ na rozwój i pracę układu kostnego. Co więcej, witamina D uczestniczy w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Pozytywnie moduluje jego działanie i tym samym wspomaga organizm noworodka w walce z infekcjami. Witamina D odgrywa również ważną rolę w organizmie dziecka ze względu na to, że jest niezbędna do wzrostu i różnicowania komórek, prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i sercowo-naczyniowego.

Naturalne źródła witaminy D

Głównym źródłem witaminy D jest synteza skórna zachodząca pod wpływem promieni UV. Bezpośrednie działanie promieni słonecznych na skórę prowadzi do powstania 7-dehydrocholesterolu, czyli prekursora witaminy D. W kolejnym etapie jest on przekształcany do stabilnego cholekalcyferolu (witaminy D3), który ulega dalszym przemianom w wątrobie i nerkach. Innym naturalnym źródłem witaminy D jest żywność np. tłuste ryby morskie i żółtka jajek. Są to produkty, które pojawiają się w diecie starszych dzieci. Co z noworodkami? W ich przypadku źródłem witamin jest mleko matki lub mleko modyfikowane. Pokarm kobiecy zawiera około 1,5-8 IU/100 ml (więcej, bo około 20 IU/100 ml w przypadku suplementacji witaminy D). Z kolei mleko początkowe, które podaje się noworodkom ma około 40-56 IU/100 ml.

Czy naturalne źródła wystarczą, aby pokryć dzienne zapotrzebowanie na witaminę D?

Synteza skórna, karmienie piersią lub mlekiem modyfikowanym to naturalne źródła witaminy D. Czy wystarczą, aby pokryć dzienne zapotrzebowanie na ten ważny składnik? Zacznijmy od syntezy skórnej. Zależy ona od wielu czynników:
  • pory dnia i roku,
  • grubości pokrywy chmur,
  • szerokości geograficznej,
  • stopnia nasłonecznienia,
  • zanieczyszczenia powietrza,
  • kąta padania promieni słonecznych,
  • czasu ekspozycji na promieniowanie UV,
  • procenta odkrytej powierzchni ciała.
Nawet u osób dorosłych trudno o efektywną syntezę skórną, gdy decyduje o niej tyle czynników. U noworodków dochodzą jeszcze inne kwestie. Najmłodsze dzieci nie powinny być wystawiane na bezpośrednie działanie promieni słonecznych. Ich skóra jest bardzo delikatna i wrażliwa, przez co szybko może ulec poparzeniu słonecznemu. W związku z tym synteza skóra nie jest wystarczającym źródłem witaminy D w przypadku noworodków. Nie można mówić też o odpowiedniej podaży witaminy D wraz z dietą. Produkty, takie jak tłuste ryby morskie, masło, żółtka jaj i grzyby jedzą starsze dzieci. Noworodki są karmione piersią lub mlekiem modyfikowanym, które zawierają pewne ilości witaminy D. Jednak i tak zaleca się suplementację witaminy D już od pierwszych dni życia (niezależnie od sposobu karmienia).

Jak objawia się niedobór witaminy D u noworodka?

Witamina D wpływa na różne narządy i układy – nie tylko na kości czy zęby. Jej niedobór może prowadzić do krzywicy - choroby ogólnoustrojowej, która zazwyczaj ujawnia się trochę później, bo pomiędzy 3. miesiącem a 2. rokiem życia. Charakteryzuje się ona nieprawidłową mineralizacją kości i daje objawy pod postacią: miękkiej i spłaszczonej potylicy, deformacji klatki piersiowej, skrzywienia kręgosłupa czy powiększenia ciemiączek i opóźnienia ich zrastania. Niedobór witaminy D wpływa również na układ odpornościowy. Przez to noworodek ma słabszą odporność i staje się bardziej podatny na infekcje. Z czasem mogą pojawić się również inne problemy, takie jak:
  • opóźniony rozwój ruchowy,
  • osłabienie siły mięśni,
  • wolniejsze w porównaniu do rówieśników wyrzynanie się zębów,
  • zaburzenia pracy jelit (objawiające się zaparciem lub biegunką).
Na niedobór witamin szczególnie narażone są noworodki z chorobami nerek lub wątroby. W grupie ryzyka znajdują się również zdrowe maluszki, u których zaniedbano potrzebę suplementacji wybranych składników (w tym witaminy D dla dzieci).

Suplementy diety i leki z witaminą D – kiedy i jak podawać je dzieciom?

Czy podawanie suplementu diety lub leku z witaminą D jest konieczne w przypadku wszystkich noworodków? Jak i kiedy suplementować witaminę D?

Od kiedy podawać suplement diety lub lek z witaminą D?

Witamina D dla dzieci powinna być podawana już od pierwszych dni życia. Noworodek ma jeszcze pewne zapasy witamin z życia płodowego, ale szybko ulegają one wyczerpaniu (szacuje się, że około 2-3 miesiąca życia). W związku z tym zaleca się, aby rozpocząć suplementację jak najszybciej. Niezależnie od tego, w jaki sposób jest karmione dziecko. Czy suplementy lub leki z witaminą D dla dzieci należy podawać wyłącznie noworodkom, które urodziły się w okresie jesienno-zimowym? Nie, suplementacja jest zalecana i bezpieczna przez cały rok (zarówno u noworodków, jak i starszych dzieci oraz osób dorosłych). Wynika to z tego, że synteza skórna nie jest na tyle efektywna, aby pokryć dzienne zapotrzebowanie na ten ważny składnik.

Jaka jest najlepsza witamina D dla noworodka?

Wybór suplementów diety i leków bez recepty, które zawierają witaminę D dla dzieci jest duży. Jak się w tym nie pogubić i wybrać produkt, który będzie najlepszy dla noworodka? Po pierwsze należy zwrócić uwagę na zawartość witaminy D w suplemencie diety lub leku (zalecenia dotyczące dawkowania zostały podane niżej). Analizując skład warto poszukać w nim również innych cennych składników. Mogą być to bakterie kwasu mlekowego, które mają korzystny wpływ na mikrobiom malucha. Są one szczególnie wskazane w przypadku alergii pokarmowych, zaparć czy biegunek. Zaleca się je również wcześniakom, które są zagrożone martwiczym zapaleniem jelita (NEC). Drugą ważną kwestią jest sprawdzenie, czy dany produkt można podawać noworodkom. Niektóre suplementy diety lub leki będą nieodpowiednie dla tak małych dzieci. Taką informację można znaleźć zazwyczaj na opakowaniu. Kolejna istotna rzecz to sposób podawania witaminy D. W przypadku noworodków nie sprawdzą się tabletki czy kapsułki, które trzeba połknąć. Konieczne jest inne, prostsze (a przy tym bezpieczne) rozwiązanie. Dobrym wyborem mogą być kapsułki twist off. Wystarczy je przekręcić, oderwać końcówkę i wycisnąć zawartość kapsułki do ust. Inną opcją są krople doustne. Zarówno zawartość kapsułki, jak i krople mogą być podawane bezpośrednio do ust maluszka. Jeśli jest to trudne lub wręcz niemożliwe można posmarować nimi brodawki sutkowe podczas karmienia piersią.

Zalecenia dotyczące dawkowania witaminy D

Ile witaminy D3 powinien przyjmować noworodek? Zalecenia różnią się w zależności od tego, w którym tygodniu przyszedł na świat.
  • Noworodki urodzone w 32. tygodniu ciąży lub wcześniej: 800 IU/dzień, od pierwszych dni życia, jeśli możliwe jest żywienie dojelitowe. Nie zaleca się podawania znacznie większych ilości, ponieważ przekroczenie dawki 1000 IU/dzień wiąże się z ryzykiem przedawkowania (szczególnie u noworodków z masą urodzeniową poniżej 1000 g).
  • Noworodki urodzone w 32-36 tygodniu ciąży oraz urodzone w terminie: 400 IU/dzień, od pierwszych dni życia, niezależnie od sposobu karmienia.
Przy czym należy pamiętać, aby nie decydować samodzielnie o dawkowaniu witaminy D. Ostateczną decyzję podejmuje lekarz, który bierze pod uwagę różne czynniki. Witamina D dla dzieci jest niezwykle ważna na etapie szybkiego wzrostu organizmu. Przyczynia się do prawidłowego rozwoju kośćca, a także właściwego funkcjonowania układu immunologicznego, nerwowego i sercowo-naczyniowego. W związku z tym warto pomyśleć o suplementacji już od momentu, gdy dziecko przyjdzie na świat. Źródło:
  1. Dittfeld, Anna, et al. "Wielokierunkowe działanie witaminy D." Annales Academiae Medicae Silesiensis. Vol. 68. No. 1. Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, 2014.
  2. Sadowska-Krawczenko, Iwona, et al. "Ocena skuteczności Lactobacillus rhamnosus ATC A07FA w zapobieganiu martwiczego zapalenia jelit wcześniaków z bardzo małą urodzeniową masą ciała: badanie z randomizacją (wstępne wyniki)." Pediatria Polska2 (2012): 139-145.
  3. https://www.woia.pl/dat/attach/1175_witamina-d-rola-i-znaczenie-dla-organizmu---beata-kazmierska.pdf
  4. https://www.mp.pl/pytania/pediatria/table/B25.QA.1.3.2.