Niedobór wapnia u dzieci – objawy i skuteczne leczenie

Wapń na zdrowe kości i mocne zęby

Aby utrzymać organizm w pełnym zdrowiu, ważne jest dostarczanie wszystkich witamin i minerałów, w tym wapnia, który jest niezwykle istotny zwłaszcza w pierwszych miesiącach i latach życia, kiedy formuje się cały szkielet. Niedobory wapnia w tym okresie mogą doprowadzić do bardzo poważnych i nieodwracalnych wad postawy np. deformacji kręgosłupa. Wady postawy u dzieci rozwijają się bardzo szybko, nawet w ciągu kilku tygodni, a ich późniejsza korekta może być czasochłonna i nie zawsze efektywna.

Konsekwencje niedoborów wapnia u dzieci

Wapń odgrywa istotną rolę również na późniejszym etapie rozwoju. Konsekwencje jego długotrwałych niedoborów to m.in.:

•      próchnica zębów,
•      zaburzenia krzepliwości krwi,
•      problemy wynikające z zaburzeń mineralizacji kości (np. złamania kości).

Inne ważne funkcje wapnia

Wapń odpowiada też za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, uczestniczy w procesie krzepnięcia krwi, skurczu mięśni szkieletowych, gładkich i mięśnia sercowego, ułatwia gojenie ran, odpowiada za przewodnictwo bodźców nerwowych, reguluje ciśnienie krwi itd. Tak naprawdę pełni wiele istotnych funkcji w organizmie człowieka.

Zapotrzebowanie na wapń u dzieci w różnym wieku

Niedobór wapnia u dzieci może powodować różne zaburzenia w zależności od wieku.

Zapotrzebowanie na wapń u niemowląt

Niemowlęta najbardziej go potrzebują, gdyż ich układ kostny dopiero się tworzy. Na szczęście pokarm matki pokrywa wszelkie zapotrzebowanie dziecka na wapń i witaminę D, pod warunkiem, że nie brakuje ich w diecie matki. W przeciwnym razie kobieta karmiąca dziecko piersią powinna przyjmować odpowiedni suplement diety.

Dzienne zapotrzebowanie u starszych dzieci i nastolatków

Dzieci w wieku od 2 do 8 lat potrzebują stosunkowo mniej wapnia w diecie, gdyż ich wzrost jest wolniejszy. Dobowe zapotrzebowanie wynosi 800 – 1 000 mg Ca. Natomiast w wieku od 9 do 17 lat, czyli w okresie dojrzewania, zapotrzebowanie na wapń znów rośnie. Organizm produkuje więcej hormonu wzrostu i hormonów płciowych, zwiększających przyswajalność wapnia i przyspieszających wzrost kości. Zapotrzebowanie na Ca dla nastolatków wynosi 1200 – 1 500 mg w ciągu doby. Niedobory mogą spowodować zahamowanie wzrostu.

Produkty bogate w wapń

Pierwiastek ten powinien być dostarczany do organizmu wraz z pożywieniem. Najlepsze źródło wapnia to mleko krowie. Zapewniają go również produkty mleczne, takie jak sery, kefiry, jogurty, twarogi itd. Warto przy tym dbać o to, aby dziecko miało zapewnioną też odpowiednią podaż witaminy D, niezbędnej do prawidłowego wchłaniania wapnia.

Przykładowe produkty nienabiałowe z dużą ilością Ca (mg/100g)

Najlepiej przyswajalny wapń pochodzi z mleka i przetworów mlecznych, jednak pierwiastek ten znajduje się również w produktach roślinnych. O to przykładowe roślinne źródła wapnia:

•      soja, nasiona suche – 240 mg
•      migdały – 239 mg
•      natka pietruszki – 193 mg
•      orzechy laskowe – 186 mg
•      fasola biała, nasiona suche – 163 mg
•      słonecznik, nasiona – 131 mg
•      szpinak – 93 mg
•      szczaw – 80 mg
•      kapusta biała – 67 mg
•      orzechy arachidowe – 58 mg
•      brokuły – 48 mg

Dobrym źródłem wapnia są również niektóre wody mineralne oraz woda pitna, tzw. twarda.

Wapń: niedobory i sposoby ich uzupełnienia

W przypadku niewielkich niedoborów wapnia w diecie zwykle wystarczające okazują się suplementy wielowitaminowe wzbogaconymi o mikro- i makroelementy. Preparaty te można bezpiecznie włączyć do codziennej diety, jeśli nie jesteśmy pewni czy dziecko otrzymuje odpowiednią ilość wapnia wraz z pożywieniem.

Jeśli pojawią się poważniejsze objawy niedoboru wapnia, może być konieczne zastosowanie leków uzupełniających deficyty w organizmie. W krytycznych sytuacjach hipokalcemia wymaga hospitalizacji. W praktyce jednak takie przypadki są rzadkie i wiążą się z występowaniem chorób uniemożliwiających wchłanianie wapnia do organizmu.

Hipokalcemia

Hipokalcemia, czyli zmniejszony poziom wapnia we krwi, objawia się dotkliwymi skurczami mięśni, bólami stawowymi, drętwieniem kończyn, zwolnieniem tętna, nerwicą i krwotokami z nosa. Poważne ubytki wapnia prowadzą do stanów lękowych, zaburzeń wzrostu, częstych złamań i utraty zębów.

Co ogranicza wchłanianie wapnia?

W niektórych produktach roślinnych, w których zawartość wapnia jest wysoka, znajdują się też substancje ograniczające jego wchłanianie z przewodu pokarmowego. Zaliczamy do nich m.in.:

•      kwas szczawiowy (np. szczaw, szpinak),
•      kwas fitynowy (ziarna zbóż),
•      niektóre frakcje błonnika pokarmowego.

Wykorzystanie tego cennego pierwiastka z diety ograniczają też tłuszcz i zbyt duże ilości fosforu.

Jak zwiększyć przyswajalność wapnia?

•      Witamina D: niezbędna dla prawidłowego wchłaniania wapnia.
•      Laktoza: najlepszym źródłem wapnia jest mleko, ponieważ znajduje się w nim laktoza, czyli tzw. cukier mlekowy.
•      Lizyna: znajduje się m.in. w rybach, jajkach, żelatynie, serach żółtych.
•      Arginina: znajduje się w mięsie, nasionach dyni i słonecznika, orzechach soczewicy.
•      Inulina występuje m.in. w cebuli, porze, czosnku, bananach i szparagach.

Nadmiar wapnia też jest niewskazany

Duże stężenie wapnia jest równie niekorzystne dla zdrowia co niedobór. Nadmiar Ca może ograniczać wchłanianie innych składników mineralnych, np. cynku, magnezu, żelaza, a nawet przyczyniać się do powstawania kamieni nerkowych.